Декретный отпуск: как получить трудовой отпуск для мамы?

Декреттік демалыстағы қызметкерлер кейде еңбек демалысын алуға өтініш білдіреді. Бұл жағдайда қызметкер декреттік демалыста болып, еңбек демалысынан кейін де жұмысқа шығуды жоспарламайды. Мұндай өтініштердің себебі – демалыс ақысын алу ниеті. Әйелде жүктілік және босану демалысына шыққанға дейін пайдаланылмаған еңбек демалысы күндері болуы мүмкін. Еңбек демалысын беру туралы өтініш жазу арқылы ол демалыс ақы алуға құқылы болады. Бірақ жұмыс беруші бұл рәсімді қалай жүргізуі тиіс? Бір демалыста отырған адамға басқа демалыс беруге бола ма? Қызметкер ең болмаса бір күн жұмыс істеуі керек пе, әлде демалыстарды үздіксіз беруге бола ма? Талқылайық…

Келісімдер мен құқықтарды реттейтін ҚР Еңбек кодексіне назар аударайық.

ҚР ЕК 99-бабына сәйкес, жүктілік және босану бойынша демалыс стандартты түрде 126 күнтізбелік күнді құрайды. Бұл кезең еңбек өтіліне қосылады, яғни, осы уақыт ішінде әйелге ақы төленетін еңбек демалысы күндері есептеледі (ҚР ЕК 91-бабы).

Егер жылына 24 күнтізбелік күн еңбек демалысы берілсе (ҚР ЕК 88-бабы), жүктілік және босану демалысының 126 күнінде әйелге 8-9 күнтізбелік күн еңбек демалысы есептеледі, демек, демалыс ақысы төленеді.

Бала 3 жасқа толғанға дейінгі күтім демалысында (ҚР ЕК 100-бабы) еңбек демалысы күндері есептелмейді. Дегенмен, әйелдің еңбек демалысын үш жылдық кезең аяқталғаннан кейін де, оның ортасында да пайдалану құқығы бар. ҚР ЕК 92-бабының 1 және 2-тармақтары тараптардың келісімі бойынша оны кез келген уақытта пайдалануға құқық береді.

Бала күтімі бойынша демалысты қызметкер толық немесе бөлшектеп пайдалана алады, бірақ ол тек бала 3 жасқа толғанға дейін беріледі.

Бала күтімі бойынша демалыстың «ішінде» еңбек демалысын рәсімдеу үшін келесі қадамдарды орындау қажет:

1. Қызметкер жұмысқа шығу туралы өтініш жазады (күтілетін күнге бір ай қалғанда, ҚР ЕК 100-бабы 4-тармағына сәйкес);
2. Қызметкер еңбек демалысына шығу туралы өтініш жазады (ҚР ЕК 88, 91, 92, 93-баптарына сәйкес);
3. Жұмыс беруші қызметкердің белгілі бір күннен бастап жұмысқа шығуы туралы бұйрық шығарады;
4. Жұмыс беруші еңбек демалысын беру туралы, жиналған еңбек демалысы күндеріне сәйкес, бұйрық шығарады;
5. Қызметкер бала 3 жасқа толғанға дейін жалақысы сақталмайтын демалысқа шығу туралы өтініш жазады (ҚР ЕК 100-бабы);
6. Жұмыс беруші бала 3 жасқа толғанға дейін күтім демалысын беру туралы бұйрық шығарады.

Бұл ретте қызметкер жұмысқа шығу туралы бұйрықтан кейін бір күн жұмыс істеуге міндетті емес. Барлық демалыстарды бірінен кейін бірін бере беруге болады (ҚР ЕК 88–93 және 100-баптары). Жалғыз шарт – бала күтімі бойынша демалыс еңбек демалысы аяқталған күннен кейінгі күннен басталуы тиіс, бұл өтініштер мен бұйрықтарды рәсімдеу кезінде ескерілуі керек.